Szkolenie dla Audytorów
Audyt Zgodności z Nowelizacją Az1:2025-08 do Normy PN-B-06265
Nowelizacja Az1:2025-08 wprowadza fundamentalne zmiany w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym. Zadaniem audytora jest weryfikacja, czy producent betonu prawidłowo wdrożył nowe przepisy i czy stosowane przez niego materiały z recyklingu spełniają wymagania normowe, gwarantując bezpieczeństwo i trwałość konstrukcji.
Główne obszary podlegające audytowi:
- Dokumentacja i zgodność cementów: Weryfikacja, czy stosowane cementy z recyklingu są zgodne z nowo powołaną normą PN-EN 197-6.
- Kontrola jakości i stosowania kruszyw z recyklingu: Sprawdzenie, czy kruszywa są prawidłowo klasyfikowane (Typ A+, A, B) i czy ich udział w mieszance jest zgodny z limitami dla danej klasy ekspozycji.
- Poprawność doboru składników: Weryfikacja, czy dobór cementu do klasy ekspozycji uwzględnia zaktualizowane tabele w Załączniku F.
- Procedury badawcze: Sprawdzenie, czy harmonogram badań trwałościowych (np. mrozoodporności) jest dostosowany do "czasu równoważnego" dla cementów o wolniejszym dojrzewaniu.
Nowelizacja wprowadza trzy zmiany o fundamentalnym znaczeniu, które redefiniują podejście do stosowania materiałów z recyklingu. Zrozumienie ich istoty jest kluczowe dla skutecznego audytu.
Zmiana 1: Legitymizacja i Kontrola Kruszyw z Recyklingu (Załącznik E)
Istotność zmiany: Przejście od ogólnego zalecenia do precyzyjnych, ilościowych wymagań (Tabele E.2 i E.3) to najważniejsza zmiana w nowelizacji. Kończy ona erę dowolności i nakłada na producenta betonu pełną odpowiedzialność za jakość i pochodzenie stosowanego kruszywa z recyklingu. Dla audytora oznacza to przejście od ogólnej oceny do twardej weryfikacji danych.
Fokus audytora: Audytor musi zweryfikować, czy producent wdrożył system, który pozwala mu udowodnić, że kruszywo, które klasyfikuje jako np. "Typ A", faktycznie spełnia wymogi dla tego typu. Nie wystarczy już deklaracja dostawcy – kluczowe są dowody w postaci badań i zapisów w ramach ZKP.
Zmiana 2: Pragmatyczne Wdrożenie Nowych Cementów (Załącznik F)
Istotność zmiany: Zalecenie, by cementy z dodatkiem pyłów z recyklingu (F) traktować analogicznie do tych z kamieniem wapiennego (LL), jest wysoce pragmatycznym posunięciem normalizacyjnym. Znacząco obniża ono barierę wdrożeniową dla innowacyjnych, ekologicznych spoiw, opierając ich stosowanie na wieloletniej, ugruntowanej praktyce.
Fokus audytora: Zamiast analizować skomplikowane, nowe przypadki użycia, audytor może zweryfikować zgodność w oparciu o znany i sprawdzony benchmark. Upraszcza to proces audytu i pozwala skupić się na pytaniu: "Czy producent prawidłowo zastosował znaną zasadę (F ≈ LL) w swoich recepturach?".
Zmiana 3: Uwiarygodnienie Badań Trwałościowych (Załącznik O)
Istotność zmiany: Wprowadzenie pojęcia "czasu równoważnego" do procedur badawczych to kluczowy krok w kierunku rzetelnej oceny betonów opartych na cementach o zróżnicowanej kinetyce wiązania. Zapobiega to sytuacji, w której beton na cemencie np. hutniczym byłby badany w stanie niedojrzałym, co prowadziłoby do fałszywie negatywnych wyników trwałości.
Fokus audytora: Audytor musi sprawdzić, czy laboratorium planuje badania w oparciu o wiedzę technologiczną (rodzaj cementu), a nie tylko kalendarz. Potwierdza to, że system ZKP jest dojrzały i oparty na zrozumieniu materiału, a nie tylko na formalnym "odhaczaniu" punktów normy.
Podstawa audytu: Powołanie normy PN-EN 197-6
Nowelizacja w podrozdziale 5.1.2 formalnie dopuszcza stosowanie nowej grupy spoiw zawierających pyły z recyklingu betonu (F). Audytor musi zweryfikować, czy producent betonu operuje w oparciu o tę nową podstawę prawną.
Lista kontrolna dla audytora:
Dokumentacja cementu: Czy producent posiada i archiwizuje deklaracje właściwości użytkowych dla stosowanych cementów (np. CEM II/A-F, CEM II/C-M, CEM VI), które potwierdzają ich zgodność z normą PN-EN 197-6?
Identyfikowalność: Czy system Zakładowej Kontroli Produkcji (ZKP) zapewnia pełną identyfikowalność partii cementu od dostawy do konkretnego zarobu betonu? Czy na dokumentach dostawy (WZ) widnieje prawidłowe i pełne oznaczenie cementu?
Wiedza personelu: Czy technolodzy i laboranci zostali przeszkoleni z wymagań normy PN-EN 197-6 i rozumieją specyfikę pracy z nowymi cementami?
To kluczowy obszar audytu. Audytor musi zweryfikować, czy producent betonu w sposób świadomy i kontrolowany stosuje kruszywa z recyklingu.
4.1 Weryfikacja Jakości (Tabela E.3)
Lista kontrolna dla audytora:
Klasyfikacja kruszywa: Jak producent weryfikuje i dokumentuje typ otrzymywanego kruszywa z recyklingu (A+, A, B)? Należy zażądać wyników badań od dostawcy kruszywa, potwierdzających zgodność np. z gęstością, składem (Rc, Rcu) i odpornością na rozdrabnianie (LA) wymaganymi w Tabeli E.3.
Badania bieżące: Czy w ramach ZKP producent prowadzi własne, okresowe badania kontrolne kruszyw z recyklingu (np. badanie składu, nasiąkliwości), aby weryfikować deklaracje dostawcy?
4.2 Weryfikacja Limitów Zastosowania (Tabela E.2)
Lista kontrolna dla audytora:
Zgodność receptur: Należy losowo wybrać kilka receptur betonu (dla różnych klas ekspozycji) i sprawdzić, czy procentowy udział kruszyw z recyklingu jest zgodny z limitami w Tabeli E.2. Przykładowe pytanie: "Proszę pokazać recepturę dla betonu klasy C30/37 w klasie ekspozycji XF1. Jaki typ i ile procent kruszywa z recyklingu zastosowano?". Dopuszczalny limit dla kruszywa Typ A wynosi 30%.
Stosowanie kruszywa drobnego: Szczególną uwagę należy zwrócić na receptury, w których stosowane jest drobne kruszywo z recyklingu. Czy producent jest świadomy, że jego użycie jest zabronione (0%) w klasach ekspozycji XD, XS, XF i XA?
Przekroczenie limitów: Jeśli producent stosuje wyższy stopień zastąpienia niż w tabeli, należy zażądać przedstawienia pełnej dokumentacji badawczej (zgodnie z uwagą "c" do tabeli), która udowadnia, że beton spełnia wszystkie wymagania trwałościowe.
Audytor musi sprawdzić, czy technolodzy prawidłowo interpretują zaktualizowane tabele F.2 i F.3.
Kluczowa wytyczna do weryfikacji: F ≈ LL
Najważniejszym zadaniem audytora jest sprawdzenie, czy producent rozumie i stosuje nową zasadę z uwagi "b" do Tabeli F.3:
Cementy wieloskładnikowe zawierające pyły z recyklingu (F) należy stosować zgodnie z klasami ekspozycji przewidzianymi dla cementów zawierających kamień wapienny (LL).
Lista kontrolna dla audytora:
Analiza receptur: Czy w dokumentacji projektowej mieszanek betonowych, w których użyto cementu z dodatkiem (F), obszary zastosowania są zgodne z tymi, które norma przewiduje dla cementów z dodatkiem (LL)?
Świadomość ograniczeń: Czy personel jest świadomy, że ta analogia upraszcza dobór, ale nie zwalnia z obowiązku spełnienia wszystkich pozostałych wymagań dla danej klasy ekspozycji (np. min. zawartość cementu, max. w/c)?
Zmiana w Załączniku O jest kluczowa dla zapewnienia wiarygodności badań trwałościowych betonów niskoemisyjnych.
Podstawa audytu: Czas równoważny
W podrozdziale O.3 do sztywnych terminów przygotowania próbek dodano odniesienie do "równoważnego czasu dojrzewania betonu" (28, 56 lub 90 dni).
Lista kontrolna dla audytora:
Harmonogramy badań: Należy zweryfikować plany i zapisy z badań mrozoodporności. Jeśli badany był beton np. na cemencie CEM III, czy laboratorium zaplanowało rozpoczęcie procedury w oparciu o czas równoważny (90 dni), a nie standardowe 28 dni?
Zrozumienie celu: Czy personel laboratorium rozumie, że celem zmiany jest badanie betonu o dojrzałej, a nie rozwijającej się mikrostrukturze, co jest kluczowe dla rzetelnej oceny jego odporności?
Podczas audytu zgodności z nowelizacją Az1:2025-08, audytor powinien skoncentrować się na następujących zadaniach:
- Weryfikacja dokumentacji: Sprawdzenie, czy producent posiada pełną i aktualną dokumentację dla nowych cementów i kruszyw z recyklingu.
- Ocena ZKP: Analiza, czy Zakładowa Kontrola Produkcji została zaktualizowana i obejmuje nowe wymagania, w szczególności w zakresie kontroli jakości kruszyw i doboru składników do receptur.
- Sprawdzenie kompetencji: Weryfikacja, czy personel (technolodzy, laboranci) został przeszkolony i rozumie praktyczne implikacje zmian w normie.
- Kontrola receptur i badań: Szczegółowe sprawdzenie zgodności receptur z limitami (Zał. E, F) oraz poprawności harmonogramów badań trwałościowych (Zał. O).
Wartość dodana audytu: Wskazówka dla producenta
Podczas rozmowy podsumowującej audyt, warto subtelnie wspomnieć, że producenci aktywnie wykorzystujący materiały z recyklingu mogą dodatkowo wyróżnić swoje wyroby na rynku. Opracowanie Deklaracji Środowiskowej Produktu (EPD) obiektywnie potwierdza korzyści ekologiczne betonu i jest coraz częściej wymogiem w zielonym budownictwie. Więcej informacji można znaleźć na stronie www.epd.org.pl.
1. Zgodnie z nowelizacją Az1, która norma jest kluczowym powołaniem normatywnym dla cementów z materiałów budowlanych pochodzących z recyklingu?
2. W jakiej klasie ekspozycji, zgodnie z Tabelą E.2, całkowicie zabronione jest stosowanie jakiegokolwiek typu kruszywa z recyklingu (zarówno grubego jak i drobnego)?
3. Jakie jest minimalne wymaganie dotyczące zawartości ziaren betonu, zaprawy lub niestopionych kruszyw mineralnych (kategoria Rc) dla grubego kruszywa z recyklingu Typu A?
4. Jak nowelizacja Az1 zaleca traktować cementy wieloskładnikowe z dodatkiem pyłów z recyklingu (F) pod kątem doboru do klas ekspozycji?
5. Jaki jest "czas równoważny" dla rozpoczęcia badań trwałościowych betonu wykonanego na cemencie hutniczym CEM III/B?
6. Jaki jest maksymalny dopuszczalny procent zastąpienia kruszywa naturalnego przez grube kruszywo z recyklingu Typu A+ w klasie ekspozycji XA1 (słaba agresja chemiczna)?
7. Czym jest klasa ekspozycji XM, zgodnie z normą PN-B-06265?
8. Podczas badania odporności betonu na działanie mrozu (Załącznik N), jakie jest maksymalne dopuszczalne obniżenie wytrzymałości na ściskanie w stosunku do próbek niezamrażanych?
9. Jaki jest maksymalny dopuszczalny udział procentowy drobnego kruszywa z recyklingu w betonie przeznaczonym na konstrukcję w klasie ekspozycji XC3?
10. W jakich warunkach, zgodnie z definicją w normie, mamy do czynienia z \"zimowymi warunkami produkcji i dostawy betonu\"?
11. Jaką minimalną gęstość w stanie suchym (ρ_rd) musi mieć grube kruszywo z recyklingu Typu B?
12. W przypadku stosowania wody odzyskanej z procesów produkcji mieszanki betonowej, do jakich betonów jej użycie jest zabronione?
13. Jaki jest cel wprowadzenia pojęcia \"czasu równoważnego\" w kontekście badań betonu?
14. Producent chce zastosować 25% grubego kruszywa z recyklingu Typu B w betonie na element pracujący w klasie XC2. Czy jest to zgodne z normą?
15. Podczas badania odporności betonu na cykliczne zamrażanie-rozmrażanie w obecności soli (Załącznik O), jakiej grubości warstwa roztworu soli powinna znajdować się na badanej próbce?
16. Jaki maksymalny wymiar ziarna kruszywa (D_max) dopuszcza norma przy badaniu wytrzymałości na ściskanie na próbkach sześciennych 100 mm?
17. Co oznacza kategoria FT1 w kontekście odporności na zamrażanie-rozmrażanie w obecności soli odladzających?
18. Kiedy, zgodnie z normą PN-B-06265, należy całkowicie rozładować betoniarkę samochodową?
19. Do jakiej klasy wytrzymałości na ściskanie nie zaleca się stosowania kruszyw z recyklingu Typu B?
20. Co oznacza kategoria SS_0,2 dla kruszyw z recyklingu?
21. W przypadku przekroczenia limitów zastąpienia kruszywa z recyklingu podanych w Tabeli E.2, co musi udokumentować producent betonu?
22. Który z cementów, którego zastosowanie zostało rozszerzone w zmianie Az1, jest cementem wieloskładnikowym?
23. Jakie jest kryterium zgodności dotyczące pęknięć próbek po badaniu mrozoodporności zgodnie z Załącznikiem N?
24. W jakiej temperaturze powinny być przechowywane próbki betonu po rozformowaniu, a przed badaniem?
25. Jaki jest minimalny czas nasycania próbek wodą przed badaniem mrozoodporności (Załącznik N)?
26. Co oznacza skrót XRg w klasyfikacji składników kruszywa z recyklingu?
27. W przypadku betonu na posadzkę w magazynie, gdzie poruszają się wózki widłowe na rolkach stalowych, jaką klasę ekspozycji XM należy przyjąć?
28. Ile próbek należy poddać badaniu mrozoodporności zgodnie z Załącznikiem N?
29. Jaki jest główny cel uszczelnienia bocznych i dolnej powierzchni próbki w badaniu odporności na sole odladzające (Załącznik O)?
30. Jaką informację audytor może przekazać producentowi betonu jako \"wartość dodaną\", jeśli firma aktywnie stosuje materiały z recyklingu?